ابواسحاق تلمسانیتِلِمْسانی، ابواسحاق ابراهیم بن ابی بکر انصاری، فقیه مالکی، ادیب و شاعر قرن هفتم بود. ۱ - زندگینامهاو که به ابن البنا نیز مشهور است، در اول رجب ۶۰۹ در تلمسان به دنیا آمد. [۱]
ابن مریم تلمسانی، البستان فی ذکر الاولیاء و العلماء بتلمسان، ج۱، ص۵۶، چاپ محمد ابن ابی شنب، الجزایر ۱۳۲۶/ ۱۹۰۸.
در وَشْقَه [۲]
یاقوت حموی، ج۴، ص۹۳۵.
نشو و نما یافت. [۳]
زرکلی، ج۱، ص۳۴.
در نُه سالگی به همراه پدر خود به غَرْناطه (گرانادا) رفت و سه سال در آن‌جا ماند.سپس به مالَقَه (مالاگا) هجرت کرد و بیش‌تر تحصیلات خود را در آن‌جا گذراند و از ابن دَحْمان، ابن حَفید و ابن مُحرِز اجازه روایت گرفت [۴]
ابن مریم تلمسانی، البستان فی ذکر الاولیاء و العلماء بتلمسان، ج۱، ص۵۵ ـ۵۶، چاپ محمد ابن ابی شنب، الجزایر ۱۳۲۶/ ۱۹۰۸.
و ابن دباج و ابوعلی شَلُّوبین نیز کتباً به وی اجازه دادند. [۵]
ابن فرحون، الدیباج المُذهَّب فی معرفة اعیان علماء المَذهَب، ج۱، ص۱۴۷، چاپ مأمون بن محیی الدین جنان، بیروت ۱۴۱۷/ ۱۹۹۶.
[۶]
محمد حفناوی، تعریف الخلف برجال السلف، ج۱، ص۱۳، بیروت ۱۴۰۲/ ۱۹۸۲.
پس از آن در سَبْتَه، شهری در مراکش ، مقیم شد.از ابویعقوب محاسنی استماع حدیث نمود و از ابن عصفور هواری و ابن عُمَیره اجازه روایت گرفت [۷]
ابن فرحون، الدیباج المُذهَّب فی معرفة اعیان علماء المَذهَب، ج۱، ص۱۴۷، چاپ مأمون بن محیی الدین جنان، بیروت ۱۴۱۷/ ۱۹۹۶.
[۸]
ابن مریم تلمسانی، البستان فی ذکر الاولیاء و العلماء بتلمسان، ج۱، ص۵۶، چاپ محمد ابن ابی شنب، الجزایر ۱۳۲۶/ ۱۹۰۸.
و افراد زیادی، مانند ابوعبداللّه بن عبدالملک، از او نقل روایت کرده‌اند. [۹]
ابن فرحون، الدیباج المُذهَّب فی معرفة اعیان علماء المَذهَب، ج۱، ص۱۴۷، چاپ مأمون بن محیی الدین جنان، بیروت ۱۴۱۷/ ۱۹۹۶.
۲ - وفاتوی در ۶۹۰ در سبته وفات یافت. [۱۰]
ابن مریم تلمسانی، البستان فی ذکر الاولیاء و العلماء بتلمسان، ج۱، ص۵۶، چاپ محمد ابن ابی شنب، الجزایر ۱۳۲۶/ ۱۹۰۸.
۳ - صفات تلمسانیتلمسانی را فقیهی آگاه و مبرّز در احکام واجبات و مستحبات ، مسلط به شرایط عقود و قراردادها و توانا در سرودن شعر دانسته‌اند. زیرکی، تواضع ، حافظه قوی، ساده زیستی و حُسن خلق را نیز از صفات وی بر شمرده‌اند. [۱۱]
ابن فرحون، الدیباج المُذهَّب فی معرفة اعیان علماء المَذهَب، ج۱، ص۱۴۷، چاپ مأمون بن محیی الدین جنان، بیروت ۱۴۱۷/ ۱۹۹۶.
[۱۲]
ابن مریم تلمسانی، البستان فی ذکر الاولیاء و العلماء بتلمسان، ج۱، ص۵۶، چاپ محمد ابن ابیشنب، الجزایر ۱۳۲۶/ ۱۹۰۸.
۴ - معروف‌ترین اثر تلمسانیمعروفترین اثر تلمسانی منظومه‌ای است فقهی با عنوان ارجوزةٌ فی الفرائض که آن را در بیست سالگی سروده و به التلمسانیه نیز معروف است. [۱۳]
اسماعیل بغدادی، هدیة العارفین، ج۱، ستون ۱۳.
[۱۴]
ابن فرحون، الدیباج المُذهَّب فی معرفة اعیان علماء المَذهَب، ج۱، ص۱۴۷، چاپ مأمون بن محیی الدین جنان، بیروت ۱۴۱۷/ ۱۹۹۶.
ابن فرحون [۱۵]
ابن فرحون، الدیباج المُذهَّب فی معرفة اعیان علماء المَذهَب، ج۱، ص۱۴۷، چاپ مأمون بن محیی الدین جنان، بیروت ۱۴۱۷/ ۱۹۹۶.
آن را در نوع خود کتابی بی نظیر دانسته است. نسخه خطی این کتاب در کتابخانه الازهر موجود است [۱۶]
مکتبة الازهریه، فهرس الکتب الموجودة بالمکتبة الازهریه، ج۲، ص۷۲۱، قاهره ۱۳۶۵ـ ۱۳۶۸/ ۱۹۴۶ـ۱۹۴۹.
و علی بن یحیی مغیلی در ۹۷۹ بر آن شرحی نگاشته است. [۱۷]
اسماعیل بغدادی، ایضاح المکنون، ج۲، ستون ۵۸۳.
۵ - مجموعه آثاردیگر آثـار او عبـارت‌اند از: اَللُّمَعْ فی الفقه که ابن جَلاّ ب شرح مفصّلی بر آن نوشته است [۱۸]
ابن فرحون، الدیباج المُذهَّب فی معرفة اعیان علماء المَذهَب، ج۱، ص۱۴۸، چاپ مأمون بن محیی الدین جنان، بیروت ۱۴۱۷/ ۱۹۹۶.
نتیجة الخیر و مزیلة الضَیْرْ، مقالةٌفی علم العروض، و منظومات فی السّیر و امداح النبی که از جمله باب‌های آن «العَشَرات علی اوزان العرب» و «قصیدةٌ فی مولدالکریم» است. [۱۹]
اسماعیل بغدادی، ایضاح المکنون، ج۲، ستون۵۸۲.
[۲۰]
اسماعیل بغدادی، ایضاح المکنون، ج۲، ستون۶۲۳.
[۲۱]
محمد حفناوی، تعریف الخلف برجال السلف، ج۱، ص۱۴، بیروت ۱۴۰۲/ ۱۹۸۲.
[۲۲]
ابن فرحون، الدیباج المُذهَّب فی معرفة اعیان علماء المَذهَب، ج۱، ص۱۴۸، چاپ مأمون بن محیی الدین جنان، بیروت ۱۴۱۷/ ۱۹۹۶.
۶ - فهرست منابع(۱) ابن فرحون، الدیباج المُذهَّب فی معرفة اعیان علماء المَذهَب، چاپ مأمون بن محیی الدین جنان، بیروت ۱۴۱۷/ ۱۹۹۶. (۲) ابن مریم تلمسانی، البستان فی ذکر الاولیاء و العلماء بتلمسان، چاپ محمد ابن ابی شنب، الجزایر ۱۳۲۶/ ۱۹۰۸. (۳) اسماعیل بغدادی، ایضاح المکنون. (۴) اسماعیل بغدادی، هدیة العارفین. (۵) محمد حفناوی، تعریف الخلف برجال السلف، بیروت ۱۴۰۲/ ۱۹۸۲. (۶) زرکلی. (۷) مکتبة الازهریه، فهرس الکتب الموجودة بالمکتبة الازهریه، قاهره ۱۳۶۵ـ ۱۳۶۸/ ۱۹۴۶ـ۱۹۴۹. (۸) یاقوت حموی. ۷ - پانویس
۸ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «ابواسحاق تلمسانی»، شماره۳۸۴۲. |